Cựu gs Phan Tất Đại chuyển bài thơ IF của Rudyard Kipling

Ví

Ví con đã trăm lần thủ thắng
Một keo thua, tay trắng về không,
Mà lòng lại biết nhủ lòng
Cơ đồ gây lại, oán không một lời

Ví đường tình, xa nơi rồ dại
Biết nên cương mà lại nên nhu.
Chẳng ưa con cũng chẳng thù
Bền lòng tranh đấu, miễn lo việc mình

Ví có kẻ lòng manh ở ác
Ðem lời con xuyên tạc ra ngoài
Xá chi những miệng dông dài
Riêng con, con vẫn một lời thủy chung

Ví hòa mình mà không bè đảng,
Ðứng làm dân, khuyên gián quyền môn
Anh em bốn biển cho tròn,
Tình riêng chẳng để thiệt hơn một người

Ví lại biết xét coi, học hỏi
Giọng hoài nghi, phá hoại đừng nghe
Ước mơ mà chẳng sa mê
Nghĩ cho nên việc, chớ hề viễn vông

Ví lấy oai mà không nỡ dữ,
Biết gan liền, biết lựa tới lui,
Biết ngay thảo với mọi người
Mà không lên mặt dạy đời, ta đây

Ví con biết vinh thôi lại nhục
Cũng chẳng qua là cuộc hí trường
Biết đem can đảm làm gương
Giữ lòng bình thản, xốn xang mặc người

Ví theo được như lời ta nhắn,

Thì đế vương, hiền thánh khôn tầy
Vinh quang, hạnh phúc trong tay,
Lại hơn được cả điều này, con ơi :

Là: con biết đạo làm người 

                                      Lãng Nhân Phùng Tất Đắc

Rudyard Kipling sinh ngày 30-12-1865 tại Bombay, Ấn đô Mất ngày 18-1-1936 tại London. Ông theo học  trường đại học United Services, Westward Ho, Bideford ở Anh. Ông trở lại Ấn độ năm 1882 làm cho tờ báo Anglo-Indian. Ông  là nhà văn, nhà thơ và ký giả của Anh, đoạt giải Nobel văn học năm 1907.

Thơ, văn của Kipling phản ánh cuộc sống người lính và nghĩa vụ của họ đối với Anh. Rudyard Kipling nổi tiếng với khả năng quan sát, trí tưởng tượng rực rỡ, độ chín muồi tư tưởng và tài năng thuật truyện xuất sắc. Những tác phẩm được biết đến nhiều nhất của ông có The Jungle Book (Sách rừng) - thấm sâu tư tưởng về sự sống khởi nguyên có tầng bậc giá trị rõ ràng và hết sức đơn giản mà nền văn minh không chạm đến được; và Kim - được coi là cuốn tiểu thuyết bằng  Anh ngữ hay nhất về  Ấn độ và là một trong những tiểu thuyết Anh hay nhất nói chung.  If (nếu)  là 1 trong những bài thơ nổi tiếng nhất của Kipling Bài thơ If này được nhiều người dịch ra tieếng Việt  dù mức độ thành công rất khác nhau. Hiện tại được biết có các bản dịch thơ của Nguyễn Viết Thắng, Tchya Đái Đức Tuấn, Nguyễn Phúc Giác Hải và bản dịch nghĩa bằng văn vần của Hồ Văn Hiền in trong cuốn Các nhà thơ giải Nobel, Hà nội 2006.

(Tài liệu từ Wikipedia và http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1907/kipling-bio.html)

Nguyên bản Anh ngữ và bản dịch của Nguyễn Viết Thắng:

If you can keep your head when all about you Are losing theirs and blaming it on you, If you can trust yourself when all men doubt you, But make allowance for their doubting too; If you can wait and not be tired by waiting, Or being lied about, don't deal in lies, Or being hated don't give way to hating, And yet don't look too good, nor talk too wise: If you can dream - and not make dreams your master; If you can think - and not make thoughts your aim, If you can meet with Triumph and Disaster And treat those two impostors just the same; If you can bear to hear the truth you've spoken Twisted by knaves to make a trap for fools, Or watch the things you gave your life to, broken, And stoop and build 'em up with worn-out tools: If you can make one heap of all your winnings And risk it on one turn of pitch-and-toss, And lose, and start again at your beginnings And never breathe a word about your loss; If you can force your heart and nerve and sinew To serve your turn long after they are gone, And so hold on when there is nothing in you Except the Will which says to them: 'Hold on!' If you can talk with crowds and keep your virtue, Or walk with Kings - nor lose the common touch, If neither foes nor loving friends can hurt you, If all men count with you, but none too much; If you can fill the unforgiving minute With sixty seconds' worth of distance run, Yours is the Earth and everything that's in it, And--which is more - you'll be a Man, my son!

Nếu con có thể bình tâm khi mà tất cả Hết thảy kinh hoàng và đổ lỗi cho con Nếu con vẫn vững tin khi mọi người nghi kỵ Mặc ai đó không tin nhưng con vẫn vững lòng Nếu con biết đợi chờ và kiên nhẫn chờ trông Không lấy điều dối gian đáp lại điều gian dối Hoặc bị căm ghét mà không căm ghét lại Không nói những lời khôn, không ra vẻ thánh thần. Nếu con mơ ước mà không để ước mơ làm chủ đời con Nếu con có thể suy tư mà không lấy nó làm mục đích Nếu cả Thành công, Thất bại trên đường đời con gặp Mà vẫn như nhau - đối xử một tấm lòng Nếu con biết nghe sự thật những lời của con Bị kẻ bất lương làm bẫy lừa kẻ dại Hoặc nhìn đời con đổ vỡ, đành làm lại Và con cúi xuống dựng nên với công cụ đã mòn. Nếu con dám đem những đồng vốn của mình Đổ hết vào một trận ăn thua úp ngửa Đành làm lại từ đầu vì đã mất tất cả Mất mát của mình không một chút thở than Nếu con ép được con tim, thớ thịt đường gân Phục vụ cho mình để giành mục đích Và cố níu giữ, dù chẳng còn sức lực Nhưng ý chí vẫn đòi: "Hãy giữ vững lòng tin!". Nếu con giữ tư cách khi nói chuyện với mọi người Hay khi ngồi với Vua – thường dân không gián đoạn Nếu không để thiệt cho mình – dù với thù hay bạn Không còn để ai nợ nần hay còn nợ gì ai Nếu mỗi phút giây con có được trong đời Không để phí hoài mà luôn luôn đặt trên đường chạy Thì thế giới này sẽ là của con, cùng tất cả những gì trong đấy Và – quan trọng hơn – con trai, con là một Con Người! (Nguyễn Viết Thắng dịch)