HIỂU BIẾT VỀ MẬT ONG

TỔNG HỢP VÀ CHIA SẺ “TẤT TẦN TẬT” TƯ LIỆU VÀ HIỂU BIẾT VỀ MẬT ONG Hình ảnh nội tuyến 1 (Hình minh hoạ chụp cảnh hàng trăm thùng ong nuôi của những chủ ong đem đến đánh mật tại rẫy Hoà Nam của đan viện Thiên Hoà mỗi năm vào mùa cà phê) Khi mua hoặc sử dụng mật ong, hầu như rất nhiều người trong chúng ta lo ngại về chất lượng mật ong, không biết loại mật ong chúng ta mua về có phải là mật ong nguyên chất hay mật ong giả, mật ong tốt hay mật do ong ăn đường tạo ra…. Nhiều người nghĩ rằng mật ong nguyên chất chắc là khó tìm và giá chắc phải vài trăm ngàn một lít mới là mật ong thật tốt! (Có lẽ do tâm lý ngày nay thấy hàng giả, hàng nhái quá nhiều!) Chính vì thế, mà một số công ty hoặc một số nơi bán mật ong không ngần ngại nâng giá bán cao gấp nhiều lần giá trị thực của nó hòng đáp ứng tâm lý của người mua! Mật ong nuôi nguyên chất được bán với giá từ 200k đến 400k/1lít, mật ong rừng bán giá từ 600k đến cả bạc triệu cho một lít Đọc các giải đáp thắc mắc dưới đây do Han Pham tổng hợp và chia sẻ “tất tần tật” những kinh nghiệm và hiểu biết về mật ong, các bạn sẽ có cái nhìn chính xác hơn để yên tâm mua và sử dụng mật ong cách hiệu quả và kinh tế. 1. MẬT ONG RỪNG THÌ NGUYÊN CHẤT HƠN MẬT ONG NUÔI? Điều này là không chính xác, mật ong rừng hay mật ong nuôi thì cũng như nhau, cũng được hình thành từ mật hoa do ong thợ kiếm về xây tổ (chuyện này cũng tương tự như tổ yến đảo và tổ yến nuôi…). Quá trình tạo mật của ong rừng và ong nuôi là giống nhau nên về cơ bản mật ong rừng và mật ong nuôi là giống nhau. Do mật ong rừng ít và hiếm nên ta thường quý hơn, mặt khác tâm lý chung của khách hàng là cái gì tự nhiên cũng tốt hơn người nuôi…. Ong nuôi thường được di chuyển đến những nơi có mùa hoa nở rộ để khai thác mật và loài ong được tuyển chọn nuôi đều là những giống ong tốt nên lượng mật thu được vượt trội gấp nhiều lần so với mật ong rừng (nếu so sánh cùng số lượng đàn ong) 2. MẬT ONG NUÔI THƯỜNG LÀ DO CHO ONG ĂN THÊM ĐƯỜNG? Nuôi ong đôi khi phải cho ăn đường là đúng. Nhưng những người không biết thường lại hiểu sai vấn đề, người này truyền tai người kia rồi ai cũng hiểu sai. Sự thật là người nuôi ong có cho ong ăn thêm đường để sinh tồn và sinh sản trong lúc chờ mùa hoa tới, và thời gian này ong không hề tạo mật. Ong nuôi chỉ khai thác mật vào các mùa hoa nở rộ như: hoa cà phê, hoa cao su, hoa điều, hoa nhãn, hoa vãi, hoa tràm… mật khai thác 100% từ hoa tự nhiên. Việc cho ong ăn đường để lấy mật chỉ có trong …. trí tưởng tượng của những người không hiểu về nghề nuôi ong! Sau khi kết thúc các mùa hoa, chủ các trại ong phải gây dựng lại đàn ong (mùa khai thác mật khiến đàn ong kiệt sức, ốm yếu và chết nhiều…) thời gian này thường không có hoa nở rộ, người nuôi muốn đàn ong tập trung sinh sản để tạo đàn mạnh lên để chuẩn bị khai thác mua hoa tiếp theo nên người nuôi mới cho ong ăn đường để đàn ong tập trung sinh sản gây đàn…. thời gian này tuyệt đối không có chuyên khai thác mật. Vì vậy, việc cho ong ăn đường là hoàn toàn có thật. Tuy nhiên việc khai thác mật ong từ việc cho ăn đường là hoàn toàn không đúng. TUY NÓI THẾ NHƯNG NHIỀU NGƯỜI VẪN CẢM THẤY E NGẠI, VẪN SỢ CHẤT LƯỢNG MẬT ONG MÌNH MUA LÀ KHÔNG TỐT, LÀ GIẢ, ANH NGHĨ SAO? Việc khách hàng mua tin hay không đó là chuyện của họ, mình đã giải thích rồi. Tuy nhiên, như thầy thấy đó, với mấy trăm thùng ong (mỗi thùng là một đàn) đang nuôi, thì số lượng mật chúng tôi thu được mỗi tháng lên đến hàng tấn, với số lượng đó thì đâu thể bán lẻ được, mà chủ yếu là bán cho các công ty mật với giá trung bình ở thời điểm này (2016) từ 50k đến 65k/1kg (tuỳ vào chất lượng mật và thời giá trong năm. cứ 1,2 đến 1,5kg mật được 1 lít). Tiền bán mật cho công ty phải 3 tháng sau mới nhận được, vì lúc đó họ mới kiểm tra xong mật. Nếu phát hiện mật không phải do ong lấy từ hoa mà cho ăn đường hay pha trộn gì đó thì họ trả lại và còn phạt nữa. Chẳng người nuôi ong nào có thể qua mặt được các công ty thu mua mật ong được đâu vì họ có đủ kinh nghiệm và dụng cụ, máy móc để phân tích chất lượng mật ong thu mua. Muốn tồn tại, người nuôi ong bắt buộc phải làm việc chân chính. Số mật chúng tôi bán lẻ chỉ là số lượng rất ít, chủ yếu là bán cho những người quen biết như hàng xóm, bà con hay bạn bè thân thiết… Vì thế, làm sao chúng tôi có thể bán cho họ mật ong chất lượng không tốt được! Chúng tôi có thể bán lẻ với giá hơi cao hơn so với giá công ty chút ít vì phải tốn công cân đong và can thùng, bao bì…. 3. MẬT ONG NGUYÊN CHẤT CÓ ĐÓNG ĐƯỜNG DƯỚI ĐÁY CHAI VÀ ĐỔI MÀU KHÔNG? CÓ: mật ong rừng hay ong nuôi gì thì cũng đều có hiện tượng kết tinh đường dưới đáy chai, nếu bạn để trong nhà không dùng một thời gian (từ 4-6 tháng trở lên) thì mật sẽ có hiện tượng kết tinh đường. Điều này rất dễ hiểu vì mật được hình thành từ mật hoa mà trong mật hoa lại có đường…. Nếu bạn mua mật ong về dùng mà không có hiện tượng kết tinh đường thì thành thật chia buồn với bạn là bạn đã mua phải mật ong đã qua xử lý cho thêm phụ gia chống đóng đường vào (Tâm lý của đại đa số khách hàng khi mua mật ong về, để lâu thấy đóng đường thì nghĩ là mình mua phải mật ong giả! Có lẽ vì vậy mà người bán buộc lòng phải sử dụng chất phụ gia!) Mật ong nguyên chất 100% khi chưa qua bất kỳ một khâu xử lý công nghiệp nào, thì khi để một thời gian (khoảng từ 6 tháng trở lên… tùy loài hoa, có loài hoa 2 năm mới đổi màu) thì mật ong sẽ đổi màu sậm hơn. Ví dụ: Mật ong hoa tràm thì chuyển thành màu đen, hoa cao su cũng thành màu đen nhạt, hoa cà phê thì sậm màu, … đặc biệt có một số loài hoa mật sẽ có màu đen như nhớt xe máy đã qua sử dụng. Đa số người dùng mật khi gặp trường hợp này thì lập tức mang mật đi …. đổ bỏ và hậm hực kết luận mật mình mua là mật giả… điều này là “trật lất” và vô cùng phí phạm! 4.MẬT ONG RỪNG KHÁC MẬT ONG NUÔI Ở ĐIỂM NÀO VÀ CÓ TỐT HƠN? Người không chuyên vẫn thường đề cao mật ong rừng, nhưng thực chất chỉ có hai điểm khác biệt không quá lớn giữa mật ong rừng và mật ong nuôi. Thứ nhất, ong rừng đi lấy mật từ nhiều loài hoa, do đó mật ong rừng có nhiều chất dinh dưỡng hơn. Cái này thì cũng giống như mật ong nuôi hỗn hợp, tức là mật được tạo ra từ nhiều loài hoa khác nhau. Thứ hai, điểm khác nhau là mật ong rừng thường đặc hơn vì thời gian khai thác trễ hơn. Mật ong đến một thời gian sẽ “CHÍN”, càng để lâu thì càng CHÍN và đặc hơn. Thực chất nếu mật ong rừng bị khai thác NON thì cũng không tốt. Và ngược lại, mật ong nuôi nếu để đủ hoặc thừa thời gian khai thác lại rất tốt và đặc không kém. Một số hộ nuôi ong muốn chạy theo số lượng thường quay mật, khai thác sớm nên có thể không đạt được độ chín. 5. CHẤT LƯỢNG MẬT ONG PHỤ THUỘC VÀO YẾU TỐ NÀO? Có hai yếu tố cơ bản: loài hoa (chất dinh dưỡng và đặc tính khác nhau của hoa) và độ chín của mật. Thông thường thì mật càng “chín” thì càng chất lượng. Mật chưa đạt độ chín có cân năng dưới 1,35kg/1lít 6. MUA MẬT ONG VỀ, THẤY CÓ HIỆN TƯỢNG SỦI BỌT KHI RÓT VÀO CHAI HAY KHI LẮC MẠNH, VẬY CÓ PHẢI LÀ MẬT ONG GIẢ KHÔNG KHÔNG? Mật ong sủi bọt nhưng bọt mịn thì đây là loại mật ong bị khai thác non, mật chưa đạt độ chín, hiểu nôm na là khi ong thợ hút mật hoa về (trong mật hoa có nước), mật chưa được đàn ong sấy hết nước thì bị khai thác nên sẽ có hiện tượng trên. 7. MẬT ONG NGUYÊN CHẤT KHI BỊ ĐỔI MÀU CÓ THỂ DÙNG ĐƯỢC KHÔNG? Mật ong nguyên chất 100% nếu bị đổi màu, hãy lấy chai/can mật đó đổ ra một tô lớn đem phơi ngoài nắng, một lúc sau mật sẽ trở lại màu rất đẹp và khi đó có thể đổ nó vào chai/can để sử dụng bình thường. Như vậy có thể kết luận, nếu mua mật ong về dùng mà để trong nhà 2-3 năm mật vẫn vàng khè => mật này đã qua xử lý công nghiệp. Việc mật ong đổi màu là bình thường. Điều này xảy ra cả đối với mật ong nuôi và mật ong rừng, tất cả đều đổi màu. Vấn đề là lâu hay mau tùy theo mật hình thành từ loài hoa nào. 8.MẬT ONG NGUYÊN CHẤT CÀNG ĐỂ LÂU SẼ CÀNG NGON, CÀNG TỐT, CÓ ĐÚNG KHÔNG? Quan niệm này hoàn toàn không đúng, trong mật ong có một số vi chất hữu cơ tốt cho sức khỏe, tuy nhiên nếu để lâu ngày các chất này có thể biến thành độc tố làm ảnh hưởng đến sức khỏe của người dùng. Mật ong tốt nhất là nên sử dụng trong vòng một năm, tối đa là 2 năm, nếu quá thời hạn thì không nên dùng. 9. NHỮNG LOẠI MẬT NÀO PHỔ BIẾN Ở NƯỚC TA? ĐẶC ĐIỂM KHÁC NHAU CỦA TỪNG LOẠI? Mật ong có nhiều loại. Tuỳ theo vùng miền và rừng cây khác nhau mà có những loại mật và đặc tính khác nhau. Có loại mật dinh dưỡng hơn những loại khác, nhưng nhìn chung thì tác dụng của mật là gần như nhau. Sai khác là không đáng kể và mỗi loại mật lại có những đặc tính khác nhau. Ở Việt Nam, đặc biệt là ở miền Bắc thì người ta thích mật Nhãn, Vải, mật rừng nhưng Mỹ hay các nước khác thì lại thích nhập khẩu mật Cao su. Mật Cafe, Cao su, Nhãn, Vải gì cũng có tác dụng tốt gần ngang nhau cả. Khác biệt thì có thể là thành phần dinh dưỡng, mùi vị, hương thơm và thời gian sử dụng. Ví dụ, mật Cafe thì ít mùi thơm hơn, nhưng khá đặc và thời gian sử dụng rất lâu, có thể để đến 2 năm. Mật Cao su thì đặc hơn nhưng thời gian sử dụng lại ngắn hơn, thông thường kéo dài đến 6 tháng là bắt đầu mất màu. Mật Nhãn thì màu vàng đẹp và có hương thơm, nhưng về độ đặc thì chưa chắc tốt hơn và thời gian sử dụng cũng không dài,… 10. HƯỚNG DẪN UỐNG MẬT ONG ĐÚNG CÁCH ĐỂ CÓ TÁC DỤNG TỐT NHẤT Mật ong có giá trị tuyệt vời trong chăm sóc sức khỏe và làm đẹp nhưng để phát huy tối đa công dụng của mật ong bạn phải biết uống mật ong đúng cách thì dưỡng chất này mới phát huy tốt nhất công dụng của mình. Vậy, cách uống mật ong như thế nào là hiệu quả nhất? Các bạn cùng tham khảo bài viết dưới đây nhé. THỜI ĐIỂM UỐNG MẬT ONG Mật ong có thể uống vào nhiều khoảng thời gian khác nhau trong ngày và mỗi thời sẽ có những lợi ích khác nhau. Tuy nhiên, không phải lúc nào uống mật ong cũng có lợi cho sức khỏe. Theo nghiên cứu thì có 3 thời điểm tốt nhất để uống mật ong. Tùy vào thể trạng cũng như mục đích của bạn mà lựa chọn cho mình thời gian thích hợp nhất. – Uống mật ong vào sáng sớm: một cốc mật ong vào buổi sáng có thể làm sạch dạ dày một cách hiệu quả. Tuyệt đối không dùng ngay khi vừa thức dậy mà nên uống mật ong trước bữa ăn sáng khoảng 30 phút. – Uống mật ong buổi chiều: bổ sung một cốc nước mật ong vào buổi chiều sẽ bổ sung năng lượng cho cơ thể, xua tan mệt mỏi và giúp tinh thần sảng khoái, tập trung hơn. – Uống mật ong trước khi đi ngủ: các dưỡng chất trong mật ong sẽ giúp bạn đi vào giấc ngủ nhanh và sâu hơn. Ngoài ra thói quen này cũng có tác dụng an thần và thư giãn rất tốt. UỐNG TRƯỚC HAY SAU BỮA ĂN? Mọi người vẫn thường thắc mắc: “Nên uống mật ong trước hay sau khi ăn?” Thật ra điều đó tùy thuộc vào lợi ích mà bạn muốn có khi sử dụng mật ong. Mật ong uống trước hay sao bữa ăn đều tốt và có công dụng riêng. – Uống trước bữa ăn: một chén nước ấm pha mật ong trước mỗi bữa ăn có khả năng ngăn chặn sự tiết acid trong dạ dày và làm giảm tình trạng viêm loét. Uống thường xuyên nước ấm pha mật ong thì bệnh viêm loét dạ dày sẽ có cải thiện đáng kể. Nên uống mật ong trước mỗi bữa ăn khoảng 30 phút. – Uống sau bữa ăn: khi ăn no, chức năng của dạ dày rất dễ bị suy giảm. Những bữa ăn quá đà còn có nguy cơ dẫn đến trướng bụng, đi tiêu khó. Uống mật ong sau bữa ăn có công dụng kích thích hoạt động của hệ tiêu hóa diễn ra mạnh mẽ và tích cực hơn. Không nên uống nước mật ong ngay sau khi ăn mà đợi khoảng 2 hoặc 3 tiếng rồi hãy uống. CÁC THỰC PHẨM HẠN CHẾ UỐNG CHUNG VỚI MẬT ONG Trong mật ong chứa thành phần dinh dưỡng đa dạng và cần thiết đối với đời sống con người. Dù vậy, nếu dùng mật ong sai cách có thể dẫn đến ngộ độc và các trường hợp đáng tiếc khác. Để uống mật ong đúng cách và khoa học bạn cần hạn chế: – Sữa đậu nành: mật ong và sữa đậu nành khi gặp nhau sẽ xảy ra hiện tượng vón cục, kết tủa. Điều này là do trong sữa đậu nành chứa thạch cao trong khi mật ong chứa lượng đường khá lớn. Hai chất này sẽ gây cho bạn tình trạng trướng bụng, khó tiêu sau khi uống. Nặng hơn có thể dẫn đến hụt hơi và hôn mê sâu. – Sắn dây: mật ong kết hợp với sắn dây không gây nguy hiểm cho người dùng nhưng có thể làm cơ thể khó chịu do xuất hiện cảm giác ngứa ngày, nóng trong người. – Nước sôi: không pha mật ong với nước sôi hoặc nước có nhiệt độ quá cao vì sẽ phá hủy các thành phần dinh dưỡng có trong mật ong. Pha mật ong với nước đang sôi sẽ làm mật đổi sang vị chua thay vị thanh ngọt vốn có. UỐNG BAO NHIÊU MẬT ONG MỖI NGÀY? Mật ong rất bổ dưỡng nên nhiều bạn vẫn có suy nghĩ dùng càng nhiều càng tốt. Điều này hoàn toàn sai lầm vì theo các nghiên cứu, một người bình thường chỉ nên dùng từ 10 đến 30 gam mật ong mỗi ngày (khoảng 2 thìa cà phê). Trong mật ong chứa lượng lớn thành phần đường glucose. Khi bạn dùng nhiều và thường xuyên sẽ khiến lượng đường tự nhiên trong máu bị thừa dẫn đến cơ thể bị nóng. KHÔNG UỐNG MẬT ONG KHI ĐÓI Các chuyên gia dinh dưỡng khuyên mọi người không nên uống nước mật ong khi bụng đang đói. Lượng glucose khá cao trong mật ong dễ làm bụng bạn bị trướng và gây áp lực cho hoạt động của thận. Nếu chưa ăn lót dạ, bạn có thể uống một cốc nước trước rồi sau đó khoảng 15 – 30 phút hãy uống nước mật ong. AI KHÔNG NÊN UỐNG MẬT ONG Mật ong giàu dưỡng chất nhưng không phải phù hợp với tất cả mọi người. Dưới đây là 3 đối tượng được khuyên không nên uống mật ong vì có thể gây ảnh hưởng cho cơ thể. TRẺ EM DƯỚI MỘT TUỔI Theo nghiên cứu, mật ong trong quá trình vận chuyển, pha chế có thể bị nhiễm bào tử Clostridium Botulinum (khoảng 5% mật ong đang lưu hành trên thị trường). Vi khuẩn này có nguy cơ sản sinh ra độc tố Botulism – một trong những độc tố nguy hiểm nhất với con người. Trẻ sơ sinh dưới một tuổi chưa hoàn thiện về chức năng tiêu hóa và sức đề kháng cũng rất mỏng manh. Do đó độc tố Botulism rất dễ xâm nhập vào cơ thể và gây ngộ độc cho trẻ. Triệu chứng ngộ độc có thể xuất hiện ngay sau khi uống mật ong hoặc lâu hơn – từ 8 đến 36 giờ. NGƯỜI MẮC BỆNH XƠ GAN Trong mật ong chứa monosaccharide có khả năng hỗ trợ sự chuyển hóa các chất trong gan, tăng cường chức năng thanh lọc nên rất tốt với người mắc bệnh viêm gan B. Tuy nhiên, đối với bệnh nhân xơ gan thì các chuyên gia y tế khuyên nên tránh uống mật ong vì có nguy cơ làm các triệu chứng của bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. BỆNH NHÂN TIỂU ĐƯỜNG Mật ong có chứa khoảng 80% glucose và fructose. Những thành phần này đều là đường đơn và được hấp thu trực tiếp nên sẽ làm lượng đường huyết trong máu tăng cao. Đây là nguyên nhân mật ong nên được hạn chế đối với bệnh nhân tiểu đường. Trong một vài trường hợp người bệnh cần bổ sung đường để cân bằng dinh dưỡng thì mật ong là nguyên liệu tốt nhất thay vì sử dụng đường đa. Tuy nhiên, người bệnh chỉ nên sử dụng một lượng nhỏ theo chỉ định của bác sĩ. NGƯỜI BỆNH HUYẾT ÁP THẤP Theo nghiên cứu, trong mật ong có chứa chất rất giống Acetylcholine. Chất này có khả năng làm giảm huyết áp và gây ra các các biến chứng trầm trọng ở bệnh nhân. Do đó, người bệnh huyết áp thấp thường được khuyên tránh uống mật ong dù dưỡng chất này rất có lợi cho sức khỏe. Ngoài những đối tượng trên thì phụ nữ có thai, người mới phẫu thuật hay bệnh nhân rối loạn chức năng đường ruột cũng nên hạn chế uống mật ong. Mật ong có giá trị dinh dưỡng cao nhưng cần sử dụng một cách khoa học thì mới thật sự có lợi cho sức khỏe. BUÔN VUI CỦA NHỮNG NGƯỜI THEO NGHỀ NUÔI ONG Nghề nuôi ong được ví von là nghề “vắt mật cho đời”. Để có những lít mật ong tốt, người nuôi ong phải “neo” đàn ong của mình ở những cánh rừng nhiều hoa. Cứ thế, những con người này dù phiêu bạt nơi đâu thì quanh năm đều phải sống ở rừng... Công việc của họ thay đổi theo những mùa hoa không khác gì dân du mục chạy theo đồng cỏ và hồ nước trên thảo nguyên. Khoảng tháng 2, tháng 3, khi cà phê nở trắng trời Tây Nguyên, họ đưa ong đến lập trại dưới rừng cà phê. Vài tháng sau, khi mùa hoa keo lá tràm ở các cánh rừng trên dãy Trường Sơn nở rộ, họ lại kéo nhau ra miền Trung. Hết hoa keo lá tràm, họ tiếp tục di chuyển ra vùng Hưng Yên, Bắc Giang để theo mùa hoa nhãn, hoa vải... Người ta thường nói: “Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng”, nhưng với người nuôi ong thì không thể đứng hay nằm mà suốt ngày cứ phải rong ruổi theo dấu những vựa hoa. Đời nuôi ong du mục ngày đêm nằm một mình giữa rừng hoang, chẳng biết Tết ra sao, chẳng mấy khi được biết đến cái tivi, không ánh đèn vì loài ong sợ ánh sáng. Dù không có Tết, nhưng với những thợ ong thì ngày nào cũng là mùa xuân bởi nghề của họ là đưa ong đi tìm hoa, nơi nào có hoa, nơi ấy có mùa xuân” Người nuôi ong du mục ví mình là những người đi tìm hoa, họ lúc nào cũng được sống trong không khí hoa cỏ mùa xuân. Họ tự ví mình là con ong thợ chăm chỉ - “Con ong có nhiệm vụ đi hút mật hoa, chúng tôi cũng như ong vậy, phải chăm chút từng bữa ăn, giấc ngủ cho nó. Ong có an toàn thì người mới sống được”, Chính vì cảnh phải rong ruổi khắp nơi mà nhiều gia đình đã phải bỏ nghề nuôi ong vì phải đi nhiều, không có điều kiện và thời gian chăm sóc con cái. Một số hộ phải cho con đi theo đàn ong và xác định cho con theo nghề vì không có thời gian đi học. Một số người biết tin bố mẹ, người thân ốm thập tử nhất sinh mà không thể về kịp để gặp mặt trước khi họ qua đời... Hầu hết những người sống bằng nghề này mà tôi gặp đều bảo: “nghề này như một canh bạc khó lường”. Bởi “nếu được Trời thương” thì chỉ một vài năm là có tiền tỷ trong tay. Nhưng nếu rủi ro thì trong chớp mắt là trắng tay Vậy rủi ro là do đâu? Rủi ro có thể là do thiếu kinh nghiệm hoặc khi thời tiết thay đổi thất thường Một kinh nghiệm mà người nuôi ong phải đặc biệt lưu ý là không dựng trại ong gần những vùng trồng lúa, rau, hoa màu. Bởi ong sẽ chết vì hút phải mật tại những ruộng phun thuốc bảo vệ thực vật. Khi ong chết, chủ ong có thể bị thiệt hại đến hàng trăm triệu đồng, nuôi quy mô lớn có thể thiệt hại lên đến tiền tỷ. Nhiều chủ ong "chết" theo đàn ong vì bị đẩy vào cảnh sạt nghiệp và nợ nần. Nhiều người từ ông chủ trở thành kẻ làm thuê không nhà! Tuy biết thế, nhưng nghề nuôi ong cũng có một sự cuốn hút đến kỳ lạ đối với những ai có lòng đam mê yêu thích sống giữa thiên nhiên, có “máu phiêu lưu” ưa thích tìm tòi với ước muốn “đi một ngày đàng, học một sàng khôn” Ước mong sao những người làm nghề “vắt mật cho đời” hưởng được những thành quả tốt đẹp từ những công việc đầy gian nan và vất vả của họ. Copy từ FB Han Pham (Một Đan sĩ tại đan viện Thiên Hòa Ban Mê Thuột) Nguon: https://groups.google.com/forum/embed/#!topic/thienkhinang_tdmvsk_vn/OrBhEBIncq0