Tài liệu thu thập trên mạng
10 phát minh y học
quan trọng nhất trong năm 2016
1. Ra đời vắc xin đầu tiên cho chứng sốt xuất huyết
(Ảnh: Joe)
Sốt xuất huyết—một loại virus được lây truyền phổ biến
nhất nhờ muỗi Aedes aegypti—lây nhiễm cho khoảng 400 triệu người mỗi năm. Biểu
hiện: Sốt cao, đau đầu kinh khủng, nôn mửa, thậm chí tử vong. Khoảng 40% dân số
thế giới đứng trước nguy cơ mắc chứng bệnh này, và khi khí hậu toàn cầu trở nên
ấm hơn cùng các hoạt động du lịch gia tăng, nguy cơ này thậm chí còn lớn hơn nữa.
Năm nay, Tổ chức Y tế Thế giới giới thiệu loại vắc xin đầu tiên
phòng chống sốt xuất huyết, và công tác tiêm chủng đã bước đầu được thực hiện ở
những khu vực ấm áp như Brazil và Philippines. Có bốn loại virus gây sốt xuất
huyết, nên các nhà nghiên cứu đã phải cần đến 20 năm để phát triển một loại vắc
xin chống lại cả bốn loại này. Tiềm năng là rất lớn. Nếu 20% dân số thế giới được
tiêm chủng, số ca mắc sốt xuất huyết có thể giảm một nửa chỉ trong vòng 5 năm.
Kiểm soát tốt sốt xuất huyết sẽ giúp giảm thiểu 9 tỷ USD chi phí y tế mỗi năm
cho nền kinh tế toàn cầu
2.
Cấy mô dưới da hỗ trợ cai nghiện ma túy
(Ảnh: Braeburn Pharmaceuticals)
Trong quá trình điều trị cai nghiện ma túy, thiếu mất một hoặc hai liều
thuốc cắt cơn có thể khiến triệu chứng vã thuốc tái phát. Để giải quyết vấn đề
này, hãng dược phẩm Braeburn Pharmaceuticals đã phát minh ra loại mô Probuphine kích thước
ngang que diêm, dùng cấy bên dưới da. Loại mô này sẽ liên tục giải phóng hoạt
chất buprenorphine, với lượng nhỏ, đều đặn giúp kháng lại triệu chứng vã thuốc.
Phát minh y học này hiện đã được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ
(FDA) phê duyệt cho bệnh nhân đang trong quá trình hồi phục tích cực khỏi trạng thái
nghiện thuốc.
Vị trí mô cấy ghép trên cơ thể.
(Ảnh: Braeburn
Pharmaceuticals)
3.
Thuốc chống ung thư từ virus
(Ảnh: Amgen)
Từ lâu các nhà khoa học đã biết rằng virus có thể kích hoạt hệ miễn dịch
kháng lại ung thư, nhưng chưa thể điều chỉnh virus để không ảnh hưởng đến sức đề
kháng của cơ thể. Cuối năm 2015, IMLYGIC đã trở thành loại thuốc virus kích hoạt hệ miễn
dịch diệt ung thư đầu tiên được FDA phê duyệt. Được dùng để điều trị u hắc
tố, biến thể virus herpes sẽ được tiêm vào khối u; tại đây nó sẽ kích hoạt phản
ứng miễn dịch đối với khối u ung thư.
4.
Stent tự tiêu
(Ảnh: Abbott)
Stent kim loại là ống nhỏ dùng để thông tắc động mạch, một công cụ quan
trọng trong phẫu thuật tim. Nhưng do miếng kim loại này lưu ở đó lâu dài, nên mảng
bám có thể tích tụ xung quanh. Chính vì vấn đề này, hãng Abbott đã nghiên cứu
phát triển một loại stent
tự tiêu sinh học có khả năng tự phân hủy sau khi hoàn thành nhiệm vụ.
Được làm từ polylactide, một loại polymer dễ phân hủy sinh học có trong thành
phần chỉ tự tiêu, phát minh y học này có chất lượng tương đương stent kim loại
trong thử nghiệm lâm sàng.
Hình minh họa Stent tự tiêu của hãng Abbott.
5.
Nhiệt kế hồng ngoại “2 giây biết kết quả”
(Ảnh: Sam Kaplan)
Nhiệt kế cặp nách thủy ngân (hay điện tử) thông thường cần đợi 3 phút
trước khi biết kết quả, nhưng với chiếc nhiệt kế Thermo hồng
ngoại của hãng Withings này, thời gian chờ đợi chỉ là 2 giây. Mười sáu
cảm ứng hồng ngoại ghi nhận số đo hơn 4.000 lần từ động mạch vùng trán mà hoàn
toàn không cần chạm vào da. Giá thị trường: 100 USD
6.
Robot phẫu thuật khéo léo
Robot phẫu thuật STAR đang tiến hành ca mổ.
(Ảnh: Children’s
National Medical Center)
Robot phẫu thuật STAR (Smart Tissue Autonomous Robot) có thể khâu ráp một trong những
khu vực khó thao tác nhất trên cơ thể người: phần ruột. Hệ thống cảm ứng trong
robot phẫu thuật STAR sẽ cảm nhận và phản ứng với các tác động lực kéo và sự
thay đổi áp suất cực nhỏ, từ đó nâng cao độ chính xác của robot. Khi khâu ráp
ruột lợn, vốn có độ đàn hồi tương đương, robot STAR có thể khâu cách đều hơn so
với bác sĩ, thậm chí so với cánh tay robot hỗ trợ phẫu thuật.
7.
‘Làn da thứ hai’ loại bỏ tức thì các dấu hiệu lão hóa
Lớp “da” thứ hai được làm từ silicon. (Ảnh: MIT)
Các nhà khoa học tại MIT (Mỹ) đã phát triển được một “làn da thứ hai” khiến
bạn trông trẻ trung hơn. Khi đắp lên da, chất liệu này sẽ “mô phỏng đặc tính cơ
học và đàn hồi của một làn da trẻ trung, khỏe mạnh”. XPL có một độ đàn hồi
đáng kinh ngạc – nó có thể trở lại trạng thái ban đầu sau khi được kéo giãn
250%, trong khi làn da bình thường chỉ có thể kéo giãn được 180%.
8.
Thiết bị kiểm tra đường huyết không cần lấy máu
(Ảnh: Abbott)
Những người mắc tiểu đường được chỉ định tiêm insulin
(tiểu đường nặng) thường sẽ phải lấy máu đầu ngón tay cả chục lần mỗi ngày để
kiểm tra lượng đường trong máu (đường huyết – glucose). Thiết bị FreeStyle
Libre của hãng Abbott có thể loại bỏ công đoạn lấy máu đau đớn này.
Một cảm ứng nhỏ, tròn trên cánh tay trên chứa một sợi
nhỏ mà, khi được cấy ngay bên dưới da, sẽ liên tục giám sát lượng đường huyết.
Các bệnh nhân sử dụng một máy quét nhỏ để kiểm tra chỉ số đường huyết của họ. Đối
với những người sử dụng phát minh y học mới này, trạng thái đường huyết thấp xảy
ra ít hơn 38%.
Có hai phiên bản của
thiết bị FreeStyle Libre. Một phiên bản chuyên gia, FreeStyle Libre Pro,
sử dụng dưới sự giám sát của bác sĩ, đã được FDA chứng nhận vào tháng 9 vừa
qua. Một phiên bản người tiêu dùng, FreeStyle Libre,
hiện đang được FDA giám định.
(Ảnh: Abbott)
9.
Phương pháp xét nghiệm virus Zika chi phí thấp, lấy kết quả nhanh của MIT
Mối đe dọa lớn nhất của virus Zika là nguy cơ gây dị tật đầu nhỏ ở trẻ,
tuy nhiên các bà mẹ tương lai có thể không biết họ bị lây nhiễm. Phương pháp
xét nghiệm virus zika thông thường tại phòng thí nghiệm cho ra kết quả sau nhiều
ngày, đồng thời đòi hỏi nhiều trang thiết bị không có sẵn ở vùng nông thôn. Các
nhà nghiên cứu tại MIT đã phát minh ra một phương pháp xét nghiệm bằng giấy cho ra kết quả trong vòng 3 tiếng
đồng hồ. Khi tiếp xúc với mẫu máu chứa virus Zika, các chấm vàng trên giấy sẽ
chuyển tím. Các nhà nghiên cứu cho rằng phương pháp tương tự có thể giúp chẩn
đoán nhanh các loại bệnh khác, như sốt rét
(Ảnh: MIT)
10.
Liều thuốc tê nha khoa “không tiêm, qua đường mũi”
(Ảnh: St. Renatus)
Tiêm thuốc tê thường là công đoạn đau đớn nhất của việc trám (hàn) răng.
Đứng trước vấn đề này, hãng St. Renatus đã cho ra đời Kovanaze, một loại thuốc gây
tê qua đường mũi. Hai lần xịt vào lỗ mũi phía bên răng cần thao tác sẽ giúp xóa
đi cơn đau khi trám răng.
VIỆT ANH
